12 / 8زیارت جابر بن عبد اللّه انصاری
مصباح الزائر به نقل از عطا : روز بیستم ماه صفر ، با جابر بن عبد اللّه بودم . هنگامی که به غاضریّه [ در نزدیکی کربلا (1) ]رسیدیم ، در نهر آن ، غسل کرد و لباس پاکی را که همراه داشت ، به تن کرد و سپس به من گفت : ای عطا ! آیا چیز خوش بو کننده ای با تو هست ؟ (2) گفتم : آری . من سُعْد (گونه ای عطر) به همراه دارم . جابر ، از آن بر سر و بقیّه بدنش زد و سپس ، پابرهنه رفت تا این که نزد سرِ امام حسین علیه السلام ایستاد و سه بار تکبیر گفت و سپس ، مدهوش به زمین افتاد . چون به هوش آمد ، شنیدم که می گوید : سلام بر شما ، ای خاندان خدا ! سلام بر شما ، ای برگزیدگان خدا ! سلام بر شما ، ای گُزیدگان خدا از خلقش ! سلام بر شما ، ای سَرور سَروران ! سلام بر شما ، ای شیران بیشه ها ! سلام بر شما ، ای کشتی نجات ! سلام و رحمت و برکات خدا بر تو ، ای ابا عبد اللّه ! سلام بر تو ، ای وارث علم پیامبران ! سلام بر تو ، ای وارث آدم ، برگزیده خدا ! سلام بر تو ، ای وارث نوح ، پیامبر خدا ! سلام بر تو ، ای وارث ابراهیم ، خلیل خدا ! سلام بر تو ، ای وارث اسماعیل ، ذبیح خدا ! سلام بر تو ، ای وارث موسی ، هم سخنِ خدا ! سلام بر تو ، ای وارث عیسی ، روح خدا ! سلام بر تو ، ای فرزند محمّد مصطفی ! سلام بر تو ، ای فرزند علیّ مرتضی ! سلام بر تو ، ای فرزند فاطمه زهرا ! سلام بر تو ، ای شهید ، فرزند شهید ! سلام بر تو ، ای کُشته شده ، فرزند کُشته شده ! سلام بر تو ، ای ولیّ خدا و فرزند ولیّ او ! سلام بر تو ، ای حجّت خدا و فرزند حجّت او بر خلقش ! گواهی می دهم که تو ، نماز خواندی و زکات دادی و امر به معروف و نهی از منکر کردی و به پدر و مادرت ، نیکی کردی و با دشمنت ، جهاد کردی . گواهی می دهم که سخن را می شنوی و پاسخ می دهی ، و تو ، حبیب خدا و خلیل او و نجیب او و برگزیده او و فرزند برگزیده اویی . تو را با شوق ، زیارت کردم . پس نزد خدا ، شفیعم باش . ای سرَور من ! به جدّت سَرور پیامبران ، نزد خداوند شفیع می جویم و نیز به پدرت ، سَرور وصیّان ، و به مادرت ، سَرور زنان جهانیان . خداوند ، قاتلان تو ، ستمکاران بر تو ، دشمنان تو و کینه توزان بر تو را از نخستین تا آخرین آنان ، لعنت کند ! سپس ، بر روی قبر ، خم شد و گونه هایش را بر آن سایید و چهار رکعت ، نماز خواند . سپس به نزد قبر علی اکبر علیه السلام آمد و گفت : سلام بر تو ، ای مولای من و فرزند مولای من ! خداوند ، قاتلت را لعنت کند ! خداوند ، ستمکار بر تو را لعنت کند ! با محبّت شما ، به خدا تقرّب می جویم و از دشمنتان ، به خداوند ، بیزاری می جویم . آن گاه ، آن را بوسید و دو رکعت نماز خواند و به قبور شهیدان ، رو کرد و گفت : سلام بر روح های بنشسته بر کنار قبر ابا عبد اللّه ! سلام بر شما ، ای پیروان خدا و پیروان پیامبرش و پیروان امیر مؤمنان و حسن و حسین ! سلام بر شما ، ای پاکان ! سلام بر شما ، ای هدایت شدگان ! سلام بر شما ، ای نیکوکاران ! سلام بر شما و فرشتگانِ گِرداگرد قبرهایتان ! خداوند ، من و شما را در جایگاه رحمتش در زیر عرش خود ، گِرد هم آورد . سپس به نزد قبر عبّاس فرزند امیر مؤمنان علیه السلام آمد و بر سر قبر ایستاد و گفت : سلام بر تو ، ای ابو القاسم ! سلام بر تو ، ای عبّاس بن علی ! سلام بر تو ، ای فرزند امیر مؤمنان ! گواهی می دهم که تو در خیرخواهی ، کوشیدی و امانت را پرداختی و با دشمنت و دشمن برادرت ، جهاد کردی . درودهای خدا ، بر روح پاکت باد و خدا از جانب برادرت ، به تو جزای خیر دهد . سپس ، دو رکعت نماز خواند و به درگاه خدا ، دعا کرد و روانه شد .
1- .ر . ک : نقشه شماره 4 در پایان جلد 5 .
2- .علّامه مجلسی گفته است: این روایت ، بر آن دلالت دارد که جابر ، عطر زدن برای زیارت امام علیه السلام را نیکو می شمرده است ، در حالی که در برخی اخبار ، منع آن گذشت ، و دور نیست که اخبار منع را بر جایی حمل کنیم که مقصود، لذّت جویی است ، نه حرمت نهادن به روضه مقدّس امام علیه السلام و بزرگداشت و خوش بو کردن آن.
بشاره المصطفی عن عطیّه العوفی :خَرَجتُ مَعَ جابِرِ بنِ عَبدِ اللّهِ الأَنصارِیِّ زائِرَینِ قَبرَ الحُسَینِ بنِ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام ، فَلَمّا وَرَدنا کَربَلاءَ دَنا جابِرٌ مِن شاطِئِ الفُراتِ فَاغتَسَلَ ، ثُمَّ اتَّزَرَ بِإِزارٍ وَارتَدی بِآخَرَ ، ثُمَّ فَتَحَ صُرَّهً فیها سُعدٌ فَنَثَرَها عَلی بَدَنِهِ ، ثُمَّ لَم یَخطُ خُطوَهً إلّا ذَکَرَ اللّهَ تَعالی ، حَتّی إذا دَنا مِنَ القَبرِ قالَ : ألمِسنیهِ فَأَلمَستُهُ ، فَخَرَّ عَلَی القَبرِ مَغشِیّا عَلَیهِ ، فَرَشَشتُ عَلَیهِ شَیئا مِنَ الماءِ ، فَلَمّا أفاقَ قالَ : یا حُسَینُ ثَلاثا ثُمَّ قالَ : حَبیبٌ لا یُجیبُ حَبیبَهُ . ثُمَّ قالَ : وأنّی لَکَ بِالجَوابِ وقَد شُحِّطَت أوداجُکَ عَلی أثباجِکَ (1) ، وفُرِّقَ بَینَ بَدَنِکَ ورَأسِکَ ، فَأَشهَدُ أنَّکَ ابنُ خاتَمِ النَّبِیّینَ ، وَابنُ سَیِّدِ المُؤمِنینَ ، وَابنُ حَلیفِ التَّقوی ؛ وسَلیلُ الهُدی ، وخامِسُ أصحابِ الکِساءِ ، وَابنُ سَیِّدِ النُّقَباءِ (2) ، وَابنُ فاطِمَهَ سَیِّدَهِ النِّساءِ ، وما لَکَ لا تَکونُ هکَذا وقَد غَذَّتکَ کَفُّ سَیِّدِ المُرسَلینَ ، ورُبّیتَ فی حِجرِ المُتَّقینَ ، ورَضَعتَ مِن ثَدیِ الإِیمانِ ، وفُطِمتَ بِالإِسلامِ (3) ، فَطِبتَ حَیّا وطِبتَ مَیِّتا ، غَیرَ أنَّ قُلوبَ المُؤمِنینَ غَیرُ طَیِّبَهٍ لِفِراقِکَ ، ولا شاکَّهٍ فِی الخِیَرَهِ لَکَ ، فَعَلَیکَ سَلامُ اللّهِ ورِضوانُهُ ، وأشهَدُ أنَّکَ مَضَیتَ عَلی ما مَضی عَلَیهِ أخوکَ یَحیَی بنُ زَکَرِیّا . ثُمَّ جالَ بِبَصرِهِ حَولَ القَبرِ ، وقالَ : السَّلامُ عَلَیکُم أیَّتُهَا الأَرواحُ الَّتی حَلَّت بِفِناءِ الحُسَینِ وأناخَتِ بِرَحلِهِ ، وأشهَدُ أنَّکُم أقَمتُمُ الصَّلاهَ وآتَیتُمُ الزَّکاهَ ، وأمَرتُم بِالمَعروفِ ونَهَیتُم عَنِ المُنکَرِ، وجاهَدتُمُ المُلحِدینَ ، وعَبَدتُمُ اللّهَ حَتّی أتاکُمُ الیَقینُ ، وَالَّذی بَعَثَ مُحَمَّدا بِالحَقِّ نَبِیّا لَقَد شارَکناکُم فیما دَخَلتُم فیهِ . قالَ عَطِیَّهُ : فَقُلتُ لَهُ : یا جابِرُ ، کَیفَ ولَم نَهبِط وادِیا ولَم نَعلُ جَبَلاً ولَم نَضرِب بِسَیفٍ ، وَالقَومُ قَد فُرِّقَ بَینَ رُؤوسِهِم وأبدانِهِم ، واُوتِمَت أولادُهُم واُرمِلَت أزواجُهُم؟ فَقالَ : یا عَطِیَّهُ ، سَمِعتُ حَبیبی رَسول اللّهِ صلی الله علیه و آله یَقولُ : مَن أحَبَّ قَوما حُشِرَ مَعَهُم ، ومَن أحَبَّ عَمَلَ قَومٍ اُشرِکَ فی عَمَلِهِم ، وَالَّذی بَعَثَ مُحَمَّدا بِالحَقِّ نَبِیّا ، إنَّ نِیَّتی ونِیَّهَ أصحابی عَلی ما مَضی عَلَیهِ الحُسَینُ علیه السلام وأصحابُهُ ، خُذنی نَحوَ أبیاتِ کوفانَ . فَلَمّا صِرنا فی بَعضِ الطَّریقِ قالَ : یا عَطِیَّهُ هَل اُوصیکَ؟ وما أظُنُّ أنَّنی بَعدَ هذِهِ السَّفرَهِ مُلاقیکَ أحبِب مُحِبَّ آلِ مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله ما أحَبَّهُم ، وأبغِض مُبغِضَ آلِ مُحَمَّدٍ ما أبغَضَهُم وإن کانَ صَوّاما قَوّاما ، وَارفُق بِمُحِبِّ مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ؛ فَإِنَّهُ إن تَزِلَّ لَهُ قَدَمٌ بِکَثرَهِ ذُنوبِهِ ثَبَتَت لَهُ اُخری بِمَحَبَّتِهِم ؛ فَإِنَّ مُحِبَّهُم یَعودُ إلَی الجَنَّهِ ، ومُبغِضَهُم یَعودُ إلَی النّارِ . (4)
1- .قال العلّامه المجلسی قدس سره : قوله علیه السلام : «وقد شحطت» بکسر الحاء علی بناء المجرّد من الشحط وهو الاضطراب فی الدم ، أو علی بناء المجهول من باب التفعیل یقال : شحّطه تشحیطا ضرّجه بالدم فتشحّط تضرّج به واضطرب فیه ، وعلی التقدیرین تعدیته بعلی لتضمین معنی الصبّ ، والأظهر شخبت بالخاء المعجمه المفتوحه والباء الموحّده کما فی بعض النسخ . والشخب السیلان ، وقد ورد مثله فی الحدیث کثیرا کقوله صلی الله علیه و آله : «إنّ المقتول یجیء یوم القیامه وأوداجه تشخب دما» . والأوداج هی ما أحاط بالعنق من العروق الّتی یقطعها الذابح ، وقیل : الودجان عرقان غلیظان عن جانبی ثغره النحر . والثبج : الوسط وما بین الکاهل إلی الظهر ، والجمع باعتبار الأجزاء (بحار الأنوار : ج 101 ص 197) .
2- .النُّقَبَاءُ : جمع نقیب؛ وهو کالعریف علی القوم المقدّم علیهم ، الذی یتعرّف أخبارهم (النهایه : ج 5 ص 101 «نقب») .
3- .قال العلّامه المجلسی قدس سره : قوله علیه السلام : «وفطمت بالإسلام» کنایه عن سبق الإسلام واستقراره فیه بأن کان عند الفطام مغذّی بالإیمان والإسلام (بحار الأنوار : ج 101 ص 197) .
4- .بشاره المصطفی : ص 74 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 195 ح 31 .
بشاره المصطفی به نقل از عطیّه عوفی : با جابر بن عبد اللّه انصاری ، به قصد زیارت قبر حسین بن علی بن ابی طالب علیه السلام بیرون آمدم . هنگام ورود به کربلا ، جابر در رود فرات ، غسل کرد و لُنگی را به خود بست و لُنگی را نیز بر دوش انداخت و سپس ، کیسه ای را که در آن عطر بود ، گشود و بر بدنش افشاند و گامی ننهاد ، جز آن که خدای متعال را یاد کرد تا نزدیک قبر رسید و گفت : [ دست ] مرا بگیر ! گرفتم و او مدهوش ، روی قبر افتاد . چند قطره ای آب بر او پاشیدم . چون به هوش آمد ، سه بار گفت : ای حسین ! سپس گفت : دوست ، پاسخ دوستش را نمی دهد ؟! آن گاه گفت : و چگونه پاسخ دهی ، در حالی که خون رگ های گلویت ، تا پایین گردنت رسیده است و سرت را از بدنت جدا کرده اند ؟ گواهی می دهم که تو ، فرزند خاتم پیامبران و فرزند سَرور مؤمنان و فرزند همدوش پرهیزگاری هستی . تو ، از تبار هدایت و پنجمینِ اصحاب کسا و فرزند سَرور نقیبان و فرزند فاطمه ، سَرور زنان هستی ؛ و چرا چنین نباشی که سَرور فرستادگان ، تو را تغذیه کرده است و در دامان پرهیزگاران ، پرورش یافته ای و از سینه ایمان ، شیر خورده ای و با اسلام ، از شیر ، باز گرفته شده ای . پاکْ زیستی و پاکْ در گذشتی ، جز آن که دل های مؤمنان ، از فراقت ، خوش نیست ، هر چند در خیرِ خواسته شده برای تو ، تردیدی نیست . سلام و خُشنودی خدا بر تو باد ! گواهی می دهم که تو ، بر همان روانه شدی که برادرت یحیی بن زکریّا ، روانه شد . سپس ، نگاهی به گِرداگرد قبر انداخت و گفت : سلام بر شما روح هایی که به گِرد حسین ، فرود آمده اید و در کنار او نشسته اید ! گواهی می دهم که شما ، نماز خواندید و زکات دادید و امر به معروف و نهی از منکر کردید ، با مُلحدان جنگیدید و خدا را پرستیدید تا اَجَلتان در رسید . سوگند به آن که محمّد را به حق به پیامبری بر انگیخت ، ما با شما در آنچه به آن در آمده اید ، شریکیم . عطیّه می گوید : به او گفتم : ای جابر ! چگونه شریک هستیم ، در حالی که نه به دشتی در آمدیم ، نه از کوهی بالا رفتیم و نه شمشیری زدیم ، حال آن که اینان ، سرشان از پیکرشان جدا شده و فرزندانشان یتیم گشته و همسرانشان بیوه شده اند ؟ گفت : ای عطیّه ! شنیدم که حبیبم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می فرماید : «هر کس ، گروهی را دوست بدارد ، با آنان محشور می شود و هر کس ، کردار گروهی را دوست بدارد ، در کردارشان شریک است» . سوگند به خدایی که محمّد را به حق به پیامبری بر انگیخت ، نیّت من و همراهانم ، بر همان است که حسین علیه السلام و همراهانشان رفته اند ! مرا به سوی خانه های کوفه ببر . [ عطیه می گوید : ] هنگامی که بخشی از راه را آمدیم ، جابر گفت : ای عطیّه ! به تو سفارشی بکنم که گمان ندارم دیگر ، پس از این سفر ، تو را ببینم ؟ دوستدار خاندان محمّد را دوست بدار ، هر اندازه که ایشان را دوست دارد ، و دشمن خاندان محمّد را دشمن بدار ، تا زمانی که آنها را دشمن دارد ، هر چند که روزه دار و شب زنده دار باشد . با دوستدار محمّد و خاندان محمّد ، همراه باش که اگر به خاطر گناه فراوانش ، یک پایش بلغزد ، پای دیگرش به خاطر محبّت به آنان ، استوار می مانَد . دوستدار ایشان ، به بهشتْ باز می گردد و دشمن ایشان ، به آتش .
12 / 9فَضلُ زِیارَتِهِ فِی شَهرِ رَجَبٍتهذیب الأحکام عن بشیر الدهّان عن جعفر بن محمّد [الصادق] علیه السلام :مَن زارَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام أوَّلَ یَومٍ مِن رَجَبٍ ، غَفَرَ اللّهُ لَهُ البَتَّهَ . (1)
1- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 48 ح 107 ، المزار للمفید : ص 39 ح 1 ، کامل الزیارات : ص 339 ح 570 ، المزار الکبیر : ص 345 ح 1 ، مصباح المتهجّد : ص 801 ، الإقبال : ج 3 ص 219 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 97 ح 21 .
12 / 9ثواب زیارت امام علیه السلام در ماه رجب
تهذیب الأحکام به نقل از بشیر دَهّان ، از امام صادق علیه السلام : هر کس قبر حسین علیه السلام را در نخستین روز ماه رجب زیارت کند ، خداوند ، حتما او را می آمرزد .
تهذیب الأحکام عن أحمد بن محمّد بن أبی نصر البزنطی :سَأَلتُ أبَا الحَسَنِ الرِّضا علیه السلام : فی أیِّ شَهرٍ نَزورُ الحُسَینَ علیه السلام ؟ فَقالَ : فِی النِّصفِ مِن رَجَبٍ وَالنِّصفِ مِن شَعبانَ . (1)
مستدرک الوسائل عن أحمد بن مُحَمّد بن أبی نصر البزنطی :سَأَلتُ أبَا الحَسَنِ الرِّضا علیه السلام عَن فَضلِ زِیارَهِ النِّصفِ مِن رَجَبٍ وشَعبانَ؛ فَأَورَدَ مِنَ الثَّوابِ وَالأَجرِ ما لا نِهایَهَ لَهُ ولا حَدَّ . (2)
12 / 10زِیارَتُهُ فِی أوّل رَجَبٍالإقبال :إنَّ هذِهِ الزِّیارَهَ مِمّا یُزارُ بِهَا الحُسَینُ علیه السلام أوَّلَ رَجَبٍ أیضا (3) وإنَّما أخَّرنا ذِکرَها فی هذِهِ اللَّیلَهِ [النِّصفِ مِن شَعبان] لِأَنَّها أعظَمُ ، فَذَکَرناها فِی الأَشرَفِ مِنَ المَکانِ . وهِیَ : ... إذا أرَدتَ ذلِکَ فَاغتَسِل وَالبَس أطهَرَ ثِیابِکَ ، وقِف عَلی بابِ قُبَّتِهِ علیه السلام مُستَقبِلَ القِبلَهِ ، وسَلِّم عَلی سَیِّدِنا رَسولِ اللّهِ وعَلی أمیرِ المُؤمِنینَ وفاطِمَهَ وَالحَسَنِ ، وعَلَیهِ وعَلَی الأَئِمَّهِ مِن ذُرِّیَّتِهِ صَلَواتُ اللّهِ عَلَیهِ وعَلَیهِم أجمَعینَ . ثُمَّ ادخُل وقِف عِندَ ضَریحِهِ ، وکَبِّرِ اللّهَ تَعالی مِئَهَ مَرَّهٍ وقُل : السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ رَسولِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ خاتَمِ النَّبِیّینَ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ سَیِّدِ المُرسَلینَ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ سَیِّدِ الوَصِیّینَ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا أبا عَبدِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا حُسَینَ بنَ عَلِیٍّ ، السَّلامُ عَلَیکَ یَابنَ فاطِمَهَ سَیِّدَهِ نِساءِ العالَمینَ . السَّلامُ عَلَیکَ یا وَلِیَّ اللّهِ وَابنَ وَلِیِّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا صَفِیَّ اللّهِ وَابنَ صَفِیِّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا حُجَّهَ اللّهِ وَابنَ حُجَّتِهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا حَبیبَ اللّهِ وَابنَ حَبیبِهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا سَفیرَ اللّهِ وَابنَ سَفیرِهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا خازِنَ الکِتابِ المَسطورِ . السَّلامُ عَلَیکَ یا وارِثَ التَّوراهِ وَالإِنجیلِ وَالزَّبورِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا أمینَ الرَّحمنِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا شَریکَ القُرآنِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا عَمودَ الدّینِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا بابَ حِکمَهِ رَبِّ العالَمینَ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا عَیبَهَ (4) عِلمِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ یا مَوضِعَ سِرِّ اللّهِ . السَّلامُ عَلَیکَ یا ثارَ اللّهِ وَابنَ ثارِهِ وَالوِترَ المَوتورَ ، السَّلامُ عَلَیکَ وعَلَی الأَرواحِ الَّتی حَلَّت بِفِنائِکَ وأناخَت بِرَحلِکَ . بِأَبی أنتَ واُمّی ونَفسی یا أبا عَبدِ اللّهِ ، لَقَد عَظُمَتِ المُصیبَهُ وجَلَّتِ الرَّزِیَّهُ بِکَ عَلَینا وعَلی جَمیعِ أهلِ الإِسلامِ ، فَلَعَنَ اللّهُ اُمَّهً أسَّسَت أساسَ الظُّلمِ وَالجَورِ عَلَیکُم أهلَ البَیتِ ، ولَعَنَ اللّهُ اُمَّهً دَفَعَتکُم عَن مَقامِکُم وأزالَتکُم عَن مَراتِبِکُمُ الَّتی رَتَّبَکُمُ اللّهُ فیها . بِأَبی أنتَ واُمّی ونَفسی یا أبا عَبدِ اللّهِ ! أشهَدُ لَقَدِ اقشَعَرَّت لِدِمائِکُم أظِلَّهُ العَرشِ مَعَ أظِلَّهِ الخَلائِقِ ، وبَکَتکُمُ السَّماءُ وَالأَرضُ ، وسُکّانُ الجِنانِ وَالبَرِّ وَالبَحرِ . صَلَّی اللّهُ عَلَیکَ عَدَدَ ما فی عِلمِ اللّهِ ، لَبَّیکَ داعِیَ اللّهِ ، إن کانَ لَم یُجِبکَ بَدَنی عِندَ استِغاثَتِکَ ولِسانی عِندَ استِنصارِکَ ، فَقَد أجابَکَ قَلبی وسَمعی وبَصَری ، سُبحانَ رَبِّنا إن کانَ وَعدُ رَبِّنا لَمَفعولاً . أشهَدُ أنَّکَ طُهرٌ طاهِرٌ مُطَهَّرٌ ، من طُهرٍ طاهِرٍ مُطَهَّرٍ ، فَطَهُرَت بِکَ البِلادُ ، وطَهُرَت أرضٌ أنتَ فیها وطَهُرَ حَرَمُکَ . أشهَدُ أنَّکَ أمَرتَ بِالقِسطِ وَالعَدلِ ودَعَوتَ إلَیهِما ، وأنَّکَ صادِقٌ صِدّیقٌ صَدَقتَ فیما دَعَوتَ إلَیهِ ، وأنَّکَ ثارُ اللّهِ فِی الأَرضِ . وأشهَدُ أنَّکَ قَد بَلَّغتَ عَنِ اللّهِ وعَن جَدِّکَ رَسولِ اللّهِ وعَن أبیکَ أمیرِ المُؤمِنینَ وعَن أخیکَ الحَسَنِ ، ونَصَحتَ وجاهَدتَ فی سَبیلِ رَبِّکَ ، وعَبَدتَ اللّهَ مُخلِصا حَتّی أتاکَ الیَقینُ ، فَجَزاکَ اللّهُ خَیرَ جَزاءِ السّابِقینَ ، وصَلَّی اللّهُ عَلَیکَ وسَلَّمَ تَسلیما . اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ، وصَلِّ عَلَی الحُسَینِ المَظلومِ الشَّهیدِ الرَّشیدِ ، قَتیلِ العَبَراتِ وأسیرِ الکُرُباتِ ، صَلاهً نامِیَهً زاکِیَهً مُبارَکَهً ، یَصعَدُ أوَّلُها ولا یَنفَدُ آخِرُها ، أفضَلَ ما صَلَّیتَ عَلی أحَدٍ مِن أولادِ أنبِیائِکَ المُرسَلینَ یا إلهَ العالَمینَ . ثُمَّ قَبِّلِ الضَّریحَ (5) ، وضَع خَدَّکَ الأَیمَنَ عَلَیهِ وَالأَیسَرَ ، ودُر حَولَ الضَّریحِ ، فَقَبِّلهُ مِن أربَعِ جَوانِبِهِ ، [وقالَ المُفیدُ رحمه الله : ثُمَّ امضِ إلی ضَریحِ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ وقِف عَلَیهِ وقُل : السَّلامُ عَلَیکَ أیُّهَا الصِّدّیقُ الطَّیِّبُ الزَّکِیُّ الحَبیبُ المُقَرَّبُ ، وَابنُ رَیحانَهِ رَسولِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلَیکَ مِن شَهیدٍ مُحتَسِبٍ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ ، ما أکرَمَ مَقامَکَ وأشرَفَ مُنقَلَبَکَ ، أشهَدُ لَقَد شَکَرَ اللّهُ سَعیَکَ وأجزَلَ ثَوابَکَ ، وألحَقَکَ بِالذِّروَهِ العالِیَهِ حَیثُ الشَّرَفُ کُلُّ الشَّرَفِ ، وفِی الغُرَفِ کَما مَنَّ عَلَیکَ مِن قَبلُ ، وجَعَلَکَ مِن أهلِ البَیتِ الَّذینَ أذهَبَ اللّهُ عَنهُمُ الرِّجسَ وطَهَّرَهُم تَطهیرا ، صَلَواتُ اللّهِ عَلَیکَ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ ورِضوانُهُ ، فَاشفَع أیُّهَا السَّیِّدُ الطّاهِرُ إلی رَبِّکَ فی حَطِّ الأَثقالِ عَن ظَهری وتَخفیفِها عَنّی ، وَارحَم ذُلّی وخُضوعی لَکَ ولِلسَّیِّدِ أبیکَ صَلَّی اللّهُ عَلَیکُما . ثُمَّ انکَبَّ عَلَی القَبرِ وقُل : زادَ اللّهُ فی شَرَفِکُم فِی الآخِرَهِ کَما شَرَّفَکُم فِی الدُّنیا ، وأسعَدَکُم کَما أسعَدَ بِکُم ، وأشهَدُ أنَّکُم أعلامُ الدّینِ ونُجومُ العالَمینَ ، وَالسَّلامُ عَلَیکُم ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . ثُمَّ تَوَجَّه إلَی الشُّهَداءِ رِضوانُ اللّهِ عَلَیهِم ، وقُل : السَّلامُ عَلَیکُم یا أنصارَ اللّهِ وأنصارَ رَسولِهِ ، وأنصارَ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ وأنصارَ فاطِمَهَ ، وأنصارَ الحَسَنِ وَالحُسَینِ وأنصارَ الإِسلامِ ، أشهَدُ لَقَد نَصَحتُمُ للّهِِ وجاهَدتُم فی سَبیلِهِ ، فَجَزاکُمُ اللّهُ عَنِ الإِسلامِ وأهلِهِ أفضَلَ الجَزاءِ ، فُزتُم وَاللّهِ فَوزا عَظیما ، یا لَیتَنی کُنتُ مَعَکُم فَأَفوزَ فَوزا عَظیما ، أشهَدُ أنَّکُم أحیاءٌ عِندَ رَبِّکُم تُرزَقونَ ، أشهَدُ أنَّکُمُ الشُّهَداءُ وَالسُّعَداءُ ، وأنَّکُمُ الفائِزونَ فی دَرَجاتِ العُلی ، وَالسَّلامُ عَلَیکُم ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . ثُمَّ عُد إلَی الرَّأسِ فَصَلِّ صَلاهَ الزِّیارَهِ ، وَادعُ لِنَفسِکَ ولِوالِدَیکَ ولِاءِخوانِکَ .] (6) ثُمَّ امضِ وقِف عَلی ضَریحِ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ علیه السلام (7) مُستَقبِلَ القِبلَهِ وقُل : السَّلامُ مِنَ اللّهِ ، وَالسَّلامُ مِن مَلائِکَتِهِ المُقَرَّبینَ وأنبِیائِهِ المُرسَلینَ وعِبادِهِ الصّالِحینَ وجَمیعِ أهلِ طاعَتِهِ مِن أهلِ السَّماواتِ وَالأَرَضینَ ، عَلی أبی عَبدِ اللّهِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . السَّلامُ عَلَیکَ یا أوَّلَ قَتیلٍ مِن نَسلِ خَیرِ سَلیلٍ مِن سُلالَهِ إبراهیمَ الخَلیلِ . صَلَّی اللّهُ عَلَیکَ وعَلی أبیکَ إذ قالَ فیکَ : قَتَلَ اللّهُ قَوما قَتَلوکَ یا بُنَیَّ ، ما أجرَأَهُم عَلَی الرَّحمنِ وعَلَی انتِهاکِ حُرمَهِ الرَّسولِ ! عَلَی الدُّنیا بَعدَکَ العَفا (8) . أشهَدُ أنَّکَ ابنُ حُجَّهِ اللّهِ وَابنُ أمینِهِ ، حَکَمَ اللّهُ عَلی قاتِلیکَ وأصلاهُم جَهَنَّمَ وساءَت مَصیرا ، وجَعَلَنَا اللّهُ یَومَ القِیامَهِ مِن مُلاقیکَ ومُرافِقیکَ ، ومُرافِقی جَدِّکَ وأبیکَ وعَمِّکَ وأخیکَ واُمِّکَ المَظلومَهِ الطّاهِرَهِ المُطَهَّرَهِ ، أبرَأُ إلَی اللّهِ مِمَّن قَتَلَکَ ، وأسأَلُ اللّهَ مُرافَقَتَکُم فی دارِ الخُلودِ ، وَالسَّلامُ عَلَیکَ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ (9) . السَّلامُ عَلَی العَبّاسِ ابنِ أمیرِ المُؤمِنینَ ، السَّلامُ عَلی جَعفَرِ ابنِ أمیرِ المُؤمِنینَ (10) ، السَّلامُ عَلی عَبدِ اللّهِ ابنِ أمیرِ المُؤمِنینَ ، السَّلامُ عَلی أبی بَکرِ (11) ابنِ أمیرِ المُؤمِنینَ ، السَّلامُ عَلی عُثمانَ ابنِ أمیرِ المُؤمِنینَ (12) . السَّلامُ عَلَی القاسِمِ بنِ الحَسَنِ (13) ، السَّلامُ عَلی أبی بَکرِ بنِ الحَسَنِ (14) ، السَّلامُ علی عَبدِ اللّهِ بنِ الحَسَنِ (15) . السَّلامُ عَلی مُحَمَّدِ بنِ عَبدِ اللّهِ بنِ جَعفَرِ بنِ أبی طالِبٍ ، السَّلامُ عَلی جَعفَرِ بنِ عَقیلٍ ، السَّلامُ عَلی عَبدِ الرَّحمنِ بنِ عَقیلٍ ، السَّلامُ عَلی عَبدِ اللّهِ بنِ مُسلِمِ (16) بنِ عَقیلٍ ، السَّلامُ عَلی مُحَمَّدِ بنِ أبی سَعدِ بنِ عَقیلٍ (17) ، السَّلامُ عَلی عَونِ بنِ عَبدِ اللّهِ بنِ جَعفَرِ بنِ أبی طالِبٍ (18) . السَّلامُ عَلَیکُم أهلَ بَیتِ المُصطَفی ، السَّلامُ عَلَیکُم أهلَ الشُّکرِ وَالرِّضی . السَّلامُ عَلَیکُم یا أنصارَ اللّهِ ورِجالَهُ مِن أهلِ الحَقِّ وَالبَلوی وَالمُجاهِدینَ عَلی بَصیرَهٍ فی سَبیلِهِ ، أشهَدُ أنَّکُم کَما قالَ اللّهُ عَزَّوجَلَّ : «وَکَأَیِّن مِّن نَّبِیٍّ قَتَلَ مَعَهُ رِبِّیُّونَ کَثِیرٌ فَمَا وَهَنُواْ لِمَا أَصَابَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَمَا ضَعُفُواْ وَمَا اسْتَکَانُواْ وَاللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرِینَ» (19) . فَما ضَعُفتُم ومَا استَکَنتُم حَتّی لَقیتُمُ اللّهَ عَلی سَبیلِ الحَقِّ ونَصرِهِ وکَلِمَهِ اللّهِ التّامَّهِ . صَلَّی اللّهُ عَلی أرواحِکُم وأبدانِکُم وسَلَّمَ تَسلیما، وفُزتُم وَاللّهِ لَوَدِدتُ أنّی کُنتُ مَعَکُم فَأَفوزَ فَوزا ، أبشِروا بِمَواعیدِ اللّهِ الَّتی لا خُلفَ لَها إنَّهُ لا یُخلِفُ المیعادَ . أشهَدُ أنَّکُمُ النُّجَباءُ وسادَهُ الشُّهَداءِ فِی الدُّنیا وَالآخِرَهِ ، وأشهَدُ أنَّکُم جاهَدتُم فی سَبیلِ اللّهِ وقُتِلتُم عَلی مِنهاجِ رَسولِ اللّهِ ، أنتُمُ السّابِقونَ وَالمُجاهِدونَ ، أشهَدُ أنَّکُم أنصارُ اللّهِ وأنصارُ رَسولِهِ ، الحَمدُ للّهِِ الَّذی صَدَقَکُم وَعدَهُ وأراکُم ما تُحِبّونَ ، وَالسَّلامُ عَلَیکُم ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . ثُمَّ التَفِت فَسَلِّم عَلَی الشُّهَداءِ فَقُل : السَّلامُ عَلی سَعیدِ بنِ عَبدِ اللّهِ الحَنَفِیِّ ، السَّلامُ عَلی حُرِّ بنِ یَزیدَ الرِّیاحِیِّ (20) ، السَّلامُ عَلی زُهَیرِ بنِ القَینِ ، السَّلامُ عَلی حَبیبِ بنِ مُظاهِرٍ ، السَّلامُ عَلی مُسلِمِ بنِ عَوسَجَهَ ، السَّلامُ عَلی عُقبَهَ بنِ سَمعانَ ، السَّلامُ عَلی بُرَیرِ بنِ خُضَیرٍ ، السَّلامُ عَلی عَبدِ اللّهِ بنِ عُمَیرٍ . السَّلامُ عَلی نافِعِ بنِ هِلالٍ ، السَّلامُ عَلی مُنذِرِ بنِ المُفَضَّلِ الجُعفِیِّ ، السَّلامُ عَلی عَمرِو بنِ قَرَظَهَ الأَنصارِیِّ ، السَّلامُ عَلی أبی ثُمامَهَ الصّائِدِیِّ ، السَّلامُ عَلی جَونٍ مَولی أبی ذَرٍّ الغِفارِیِّ ، السَّلامُ عَلی عَبدِ الرَّحمنِ بنِ عَبدِ اللّهِ الأَزدِیِّ ، السَّلامُ عَلی عَبدِ الرَّحمنِ وعَبدِ اللّهِ ابنَی عُروَهَ ، السَّلامُ عَلی سَیفِ بنِ الحارِثِ ، السَّلامُ عَلی مالِکِ بنِ عَبدِ اللّهِ الحائِرِیِّ ، السَّلامُ عَلی حَنظَلَهَ بنِ أسعَدَ الشِّبامِیِّ (21) . السَّلامُ عَلی قاسِمِ بنِ الحارِثِ الکاهِلِیِّ ، السَّلامُ عَلی بِشرِ بنِ عُمَرَ الحَضرَمِیِّ (22) ، السَّلامُ عَلی عابِسِ بنِ شَبیبٍ الشّاکِرِیِّ (23) ، السَّلامُ عَلی حَجّاجِ بنِ مَسروقٍ الجُعفِیِّ ، السَّلامُ عَلی عَمرِو بنِ خَلَفٍ وسَعیدٍ مَولاهُ ، السَّلامُ عَلی حَسّانَ بنِ الحارِثِ (24) . السَّلامُ عَلی مُجَمِّعِ بنِ عَبدِ اللّهِ العائِذِیِّ ، السَّلامُ عَلی نُعَیمِ بنِ عَجلانَ ، السَّلامُ عَلی عَبدِ الرَّحمنِ بنِ یَزیدَ ، السَّلامُ عَلی عُمَرَ بنِ أبی کَعبٍ (25) . السَّلامُ عَلی سُلَیمانَ بنِ عَوفٍ الحَضرَمِیِّ (26) ، السَّلامُ عَلی قَیسِ بنِ مُسهِرٍ الصَّیداوِیِّ ، السَّلامُ عَلی عُثمانَ بنِ فَروَهَ الغِفارِیِّ ، السَّلامُ عَلی غَیلانَ بنِ عَبدِ الرَّحمنِ ، السَّلامُ عَلی قَیسِ بنِ عَبدِ اللّهِ الهَمدانِیِّ ، السَّلامُ عَلی عُمَیرِ بنِ کَنّادٍ (27) ، السَّلامُ عَلی جَبَلَهَ بنِ عَبدِ اللّهِ (28)
، السَّلامُ عَلی مُسلِمِ بنِ کَنّادٍ . السَّلامُ عَلی سُلَیمانَ بنِ سُلَیمانَ الأَزدِیِّ (29) ، السَّلامُ عَلی حَمّادِ بنِ حَمّادٍ المُرادِیِّ ، السَّلامُ عَلی عامِرِ بنِ مُسلِمٍ ومَولاهُ مُسلِمٍ ، السَّلامُ عَلی بَدرِ بنِ رَقیطٍ وَابنَیهِ عَبدِ اللّهِ وعُبَیدِ اللّهِ ، السَّلامُ عَلی رُمَیثِ بنِ عُمَرَ (30) ، السَّلامُ عَلی سُفیانَ بنِ مالِکٍ ، السَّلامُ عَلی زُهَیرِ بنِ سَیّارٍ (31) . السَّلامُ عَلی قاسِطٍ وکَرِشٍ ابنَی زُهَیرٍ ، السَّلامُ عَلی کِنانَهَ بنِ عَتیقٍ ، السَّلامُ عَلی عامِرِ بنِ مالِکٍ ، السَّلامُ عَلی مَنیعِ بنِ زِیادٍ ، السَّلامُ عَلی نُعمانَ بنِ عَمرٍو . السَّلامُ عَلی جُلاسِ (32) بنِ عَمرٍو ، السَّلامُ عَلی عامِرِ بنِ جُلَیدَهَ ، السَّلامُ عَلی زائِدَهَ بنِ مُهاجِرٍ ، السَّلامُ عَلی حَبیبِ بنِ عَبدِ اللّهِ النَّهشَلِیِّ (33) ، السَّلامُ عَلی حَجّاجِ بنِ یَزیدَ (34) ، السَّلامُ عَلی جُوَیرِ بنِ مالِکٍ (35) . السَّلامُ عَلی ضُبَیعَهَ بنِ عَمرٍو ، السَّلامُ عَلی زُهَیرِ بنِ بَشیرٍ ، السَّلامُ عَلی مَسعودِ بنِ الحَجّاجِ ، السَّلامُ عَلی عَمّارِ بنِ حَسّانَ ، السَّلامُ عَلی جُندَبِ بنِ حُجَیرٍ ، السَّلامُ عَلی سُلَیمانِ بنِ کَثیرٍ ، السَّلامُ عَلی زُهَیرِ بنِ سُلَیمانَ (36) ، السَّلامُ عَلی قاسِمِ بنِ حَبیبٍ (37) . السَّلامُ عَلی أنَسِ بنِ کاهِلٍ الأَسَدِیِّ (38) ، السَّلامُ عَلی ضَرغامَهَ بنِ مالِکٍ ، السَّلامُ عَلی زاهِرٍ مَولی عَمرِو بنِ الحَمِقِ ، السَّلامُ عَلی عَبدِ اللّهِ بنِ یَقطُرَ رَضیعِ الحُسَینِ ، السَّلامُ عَلی مُنجِحٍ مَولَی الحُسَینِ ، السَّلامُ عَلی سُوَیدٍ مَولی شاکِرٍ . السَّلامُ عَلَیکُم أیُّهَا الرَّبّانِیّونَ ، أنتُم خِیَرَهُ اللّهِ ، اختارَکُمُ اللّهُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ عَلَیهِ السَّلامُ ، وأنتُم خاصَّتُهُ اختَصَّکُمُ اللّهُ ، أشهَدُ أنَّکُم قُتِلتُم عَلَی الدُّعاءِ إلَی الحَقِّ ، ونَصَرتُم ووَفَیتُم وبَذَلتُم مُهَجَکُم مَعَ ابنِ رَسولِ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وآلِهِ ، وأنتُم سُعَداءُ سَعِدتُم وفُزتُم بِالدَّرَجاتِ . فَجَزاکُمُ اللّهُ مِن أعوانٍ وإخوانٍ خَیرَ ما جازی مَن صَبَرَ مَعَ رَسولِ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وآلِهِ ، هَنیئا لَکُم ما اُعطیتُم وهَنیئا لَکُم بِما حُبیتُم (39) ، طافَت عَلَیکُم مِنَ اللّهِ الرَّحمَهُ وبَلَغتُم بِها شَرَفَ الآخِرَهِ (40) . بیان قال السیّد ابن طاووس رحمه الله : قد تقدّم عدد الشهداء فی زیاره عاشوراء بروایه تخالف ما سطّرناه فی هذا المکان ، ویختلف فی أسمائهم أیضا وفی الزیاده والنقصان ، وینبغی أن تعرف أیّدک اللّه بتقواه أنّنا تبعنا فی ذلک ما رأیناه أو رویناه ونقلنا فی کلّ موضع کما وجدناه . فإذا فرغت وفّقک اللّه ممّا ذکرناه ، فعد إلی عند رأس الحسین علیه السلام فصلّ صلاه الزیاره وما بدا لک من الصلوات ، وأکثر لنفسک ولوالدیک ولإخوانک من الدعاء ؛ فإنّه یستجاب إن شاء اللّه تعالی ، فإذا أردت وداعه صلوات اللّه علیه فودّعه ببعض وداعاته المذکوره عقیب ما قدّمناه من زیاراته . (41)
1- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 48 ح 108 ، المزار للمفید : ص 40 ح 1 ، کامل الزیارات : ص 339 ح 568 ، المزار الکبیر : ص 346 ح 2 ، مصباح المتهجّد : ص 807 وفیه «تزور» بدل «نزور» ، الإقبال : ج 3 ص 236 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 96 ح 14 .
2- .مستدرک الوسائل : ج 10 ص 287 ح 12029 نقلاً عن زوائد الفوائد .
3- .علی أساس ذلک قد سمّاه العلماء «بالزیاره الرّجبیّه» .
4- .المراد من العَیبه هنا هو الوعاء. وهی فی الأصل وِعاءٌ من أدَم یکون فیه المتاع (راجع : تاج العروس : ج 2 ص 270 «عیب»).
5- .أورد الکفعمی الزیارهَ فی المصباح إلی هنا ، ثمّ قال : «وزر علیّ بن الحسین والشهداء والعبّاس علیهم السلام بما یأتی ذکره فی زیاره عرفه إن شاء اللّه تعالی» .
6- .ما بین المعقوفین أثبتناه من بحار الأنوار : ج 101 ص 337 ح 1 ، وکذلک فی المزار للشهید الأوّل : ص 145 .
7- .فی المزار للشهید الأوّل : «زیاره اُخری لعلیّ بن الحسین علیه السلام وسائر الشهداء علی التفصیل ، فإذا أردت ذلک فقف علی ضریح علیّ بن الحسین علیه السلام ...» بدل «ثمّ امض وقف علی ضریح علیّ بن الحسین علیه السلام ...» .
8- .العَفاء : الدُّروس والهلاک(الصحاح : ج 6 ص 2431 «عفا») .
9- .زاد فی المزار للشهید الأوّل هنا : «السلام علی عبداللّه بن الحسین الطفل الرضیع ، لَعَنَ اللّه رامیه حرمله بن کاهل الأسدی وذویه» .
10- .زاد فی المزار للشهید الأوّل وبحار الأنوار هنا : «السَّلامُ علی عبیداللّه بن أمیر المؤمنین» .
11- .فی المزار للشهید الأوّل: «أبی بکر محمّد».
12- .لیس فی بحار الأنوار : «السَّلامُ علی عبداللّه بن أمیر المؤمنین ... عثمان بن أمیر المؤمنین» .
13- .لیس فی بحار الأنوار : «السَّلامُ علی القاسم بن الحسن» .
14- .لیس فی المزار للشهید الأوّل : «السَّلامُ علی أبی بکر بن الحسن» .
15- .زاد فی المزار للشهید الأوّل هنا : «السَّلامُ علی عبیداللّه بن الحسن» ، وفی بحار الأنوار «السَّلامُ علی عبداللّه بن الحسین» .
16- .فی المزار للشهید الأوّل : «عبداللّه بن عقیل» .
17- .فی مصباح الزائر وبحار الأنوار : «مُحَمَّدٍ بن أبی سعید بن عقیل» .
18- .زاد فی مصباح الزائر والمزار للشهید الأوّل هنا : «السَّلامُ علی عبداللّه بن مسلم بن عقیل» .
19- .آل عمران : 146 .
20- .وفی مصباح الزائر وبحار الأنوار : «جریر بن یزید الریاحی» بالإضافه إلی «حرّ بن یزید الریاحی».
21- .وفی مصباح الزائر «الشامی» بدل «الشبامی».
22- .وفی مصباح الزائر والمزار للشهید الأوّل وبحار الأنوار : «بشیر بن عمرو الحضرمی» .
23- .وفی المزار للشهید الأوّل : «عابس بن أبی شبیب الشاکری» .
24- .وفی مصباح الزائر والمزار للشهید الأوّل وبحار الأنوار : «حیّان بن الحارث» .
25- .وفی المزار للشهید الأوّل : «عمران بن کعب الأنصاری» وفی نسخه «عمرو...» .
26- .وفی بحار الأنوار : «سلیمان بن عون الحضرمی» .
27- .وفی مصباح الزائر وبحار الأنوار «عمر» بدل «عمیر».
28- .وفی المزار للشهید الأوّل : «جبله بن علی الشیبانی» .
29- .وفی المزار للشهید الأوّل : «سلمان بن سلیمان الأزدی» .
30- .وفی مصباح الزائر وبحار الأنوار : «رمیث بن عمرو» .
31- .وفی المزار للشهید الأوّل «زهیر بن سیاب» وفی نسخه «زهیر بن سائب» وفی بحار الأنوار : «زهیر بن سائب» .
32- .وفی المزار للشهید الأوّل : «الحلاس بن عمرو» .
33- .وفی مصباح الزائر والمزار للشهید الأوّل وبحار الأنوار : «شبیب بن عبداللّه النهشلی» .
34- .وفی المزار للشهید الأوّل : «الحجّاج بن بدر» وفی نسخه «الحجّاج بن زید السعدی».
35- .وفی المزار للشهید الأوّل : «جوین بن مالک» .
36- .وفی مصباح الزائر وبحار الأنوار : «زهیر بن سلمان» وفی المزار للشهید الأوّل «زهیر بن سلیم» وفی نسخه «زهیر بن سلمان».
37- .وزاد فی المزار للشهید الأوّل هنا : «السَّلامُ علی أنس بن کثیر» .
38- .وزاد فی مصباح الزائر والمزار للشهید الأوّل وبحار الأنوار هنا : «السَّلامُ علی الحرّ بن یزید الریاحیّ» .
39- .فی المصدر : «حُیّیتم» ، والتصویب من مصباح الزائر وبحار الأنوار .
40- .الإقبال : ج 3 ص 341 ، مصباح الزائر : ص 291 ، المزار للشهید الأوّل : ص 142 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 336 ح 1 وراجع: المصباح للکفعمی: ص 651.
41- .مصباح الزائر : ص 299 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 341 .
تهذیب الأحکام به نقل از احمد بن محمّد بن ابی نصر بِزَنطی : از امام رضا علیه السلام پرسیدم : در چه ماهی حسین علیه السلام را زیارت کنیم ؟ فرمود : «در نیمه رجب و نیمه شعبان» .
مستدرک الوسائل به نقل از احمد بن محمّد بن ابی نصر بِزَنطی : از امام رضا علیه السلام در باره فضیلت زیارت نیمه رجب و شعبان پرسیدم . آن قدر پاداش واجر شمرد که حدّ و مرز ندارد .